Marzeniem każdego rodzica jest, aby jego dziecko radziło sobie jak najlepiej. W krajach takich jak Polska, gdzie edukacja cieszy się dużą społeczną estymą, wyniki w szkole są ważnym elementem wpływającym na to czy rodzice są dumni ze swoich dzieci i chwalą się nimi czy raczej próbują unikać rozmów ze znajomymi o swoich pociechach. Większość uczniów i uczennic ma “ten jeden przedmiot”, który powoduje że rodzice mogą z zadowoleniem mówić o “synu świetnym matematyku” czy “córce świetnie radzącej sobie z biologii”. A co, jeżeli nasze dziecko nie radzi sobie ponadprzeciętnie z żadnego przedmiotu? Czym jest talent? 

Zasada postrzępienia

Choć wiele testów na inteligencję, potocznych opisów tego kogo uważamy za wyjątkowo inteligentnego czy mądrego czy nawet formy oceniania w szkole (średnia!) ma “jednowymiarowy” charakter, większość z nas wie, że talent nie jest uniwersalny i jest bardzo niewiele jednostek, które świetnie radzą sobie ze wszystkim. Mimo tej świadomości, bardzo często używamy jednak jednowymiarowych opisów do tego, aby opisać talent młodych ludzi. Zastanówmy się jak często słyszeliśmy, że ktoś jest “dobry z matematyki”. Czy, aby na pewno taka osoba dobrze radzi sobie z KAŻDYM elementem matematyki? Bardzo prawdopodobne, że nie. Zgodnie z zasadą postrzępienia (ang. jagedness principle) sformułowaną przez Tedda Rose’a, wykładowcy Harvard University Graduate School of Education, zdecydowana większość osób nie radzi sobie równie dobrze w nawet wyjątkowo bliskich sobie umiejętnościach. Wystarczy pomyśleć o sportowcach biegających zawodowo – światowej sławy sprinterzy nie będą mieli wcale fenomenalnych wyników w biegach na kilometr, a w maratonach mogą sobie radzić dużo gorzej niż amatorscy maratończycy. Tak samo dzieje się w bardziej akademickich kontekstach. Przykładowo, ludzie którzy świetnie pamiętają liczby, fakty i dane nie prezentują takiej samej pamięci względem obrazków czy nawet konceptów.

Co to oznacza?

Szkoła, ale również szerzej – cały otaczający nas świat bardzo często używa określeń dotyczących naszej sprawności intelektualnej czy talentu, które tak naprawdę nic nie mówią. Talent ma wiele form i duża odpowiedzialność spada na barki rodziców, którzy powinni obserwować swoje dzieci oraz zauważać ich dobre wyniki nawet w elementach, które są składowymi większych dziedzin. Takie podejście może być szczególnie ważne, gdy podejście do nauki dopiero się kształtuje. Z badań Carol Dweck wiemy, że zbudowanie mentalności wzrostu (ang. growth mindset) – takiej, która zachęca do wkładania wysiłku w naukę i podejmowania ciągłych prób poprawy – zależy bardzo często od pierwszej informacji zwrotnej, którą usłyszą młodzi uczniowie i uczennice. Jeżeli nasze dziecko czyta jedynie “niezbędne minimum” zamiast powiedzieć mu “w porządku, nie każdy musi kochać książki, jesteś całkiem dobry z matematyki”, warto zastanowić się który element czytania – rodzaj książek a może ich tematyka – jest powodem dlaczego nasza pociecha nie lubi spędzać czasu z literaturą i w ten sposób to zaadresować. W każdym z nas drzemie talent i pasja do szeregu różnych rzeczy. Czasami ten talent może dotyczyć dziedziny czy elementu nauki, który na co dzień nie jest wyszczególniony. Właśnie dlatego poświęcanie uwagi i bycie prawdziwym przewodnikiem w nauce dzieci jest kluczowe.